Η μυστηριώδης ικανότητα του χαμαιλέοντα να αλλάζει το χρώμα του έχει κατορθώσει να εντυπωσιάσει πολλούς ανθρώπους, αλλά τώρα το μυστικό αποκαλύφθηκε: οι χαμαιλέοντες μπορούν να αλλάξουν γρήγορα το χρώμα τους ρυθμίζοντας ένα στρώμα από ειδικά κύτταρα, που φωλιάζει μέσα στο δέρμα τους, διαπιστώνει μια νέα μελέτη.
Σε αντίθεση με άλλα ζώα που αλλάζουν χρώμα, όπως τα καλαμάρια και τα χταπόδια, οι χαμαιλέοντες δεν τροποποιούν τις αποχρώσεις με τη συσσώρευση ή τη διασπορά χρωστικών στα κύτταρα του δέρματος τους, διαπίστωσαν οι ερευνητές. Αντ ‘αυτού, οι χαμαιλέοντες βασίζονται σε διαρθρωτικές αλλαγές που επηρεάζουν τον τρόπο που το φως ανακλάται στο δέρμα τους.
Για να διερευνήσουν πώς τα ερπετά αλλάζουν το χρώμα, οι ερευνητές μελέτησαν πέντε ενήλικους αρσενικούς, τέσσερις ενήλικες θηλυκούς και τέσσερις χαμαιλέοντες πάνθηρες, ένα είδος που ζει στη Μαδαγασκάρη. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι οι χαμαιλέοντες είχαν δύο επάλληλες στρώσεις πάχους ιριδοφόρων κυττάρων – ιριδίζουσα κύτταρα που έχουν χρωστική ουσία και αντανακλούν το φως.
Τα ιριδοφόρα κύτταρα περιέχουν νανοκρυστάλλους διαφορετικών μεγεθών, σχημάτων και οργανώσεων, που είναι το κλειδί για τις δραματικές αλλαγές χρώματος στους χαμαιλέοντες.
Οι χαμαιλέοντες μπορούν να αλλάξουν τη δομική διάταξη του ανώτερου στρώματος των κυττάρων με τη χαλάρωση ή τη διέγερση του δέρματος, η οποία οδηγεί σε μια αλλαγή στο χρώμα. Για παράδειγμα, ένας αρσενικός χαμαιλέοντας θα μπορούσε να είναι σε μια χαλαρή κατάσταση, όταν κρέμεται σε ένα κλαδί, και σε μια διεγερμένη κατάσταση όταν βλέπει έναν αντίπαλο αρσενικό.
«Όταν το δέρμα είναι σε χαλαρή κατάσταση, οι νανοκρύσταλλοι στα ιριδοφόρα κύτταρα είναι πολύ κοντά ο ένας στον άλλο – άρα, τα κύτταρα αντανακλούν ειδικά μικρά μήκη κύματος, όπως το μπλε”, δήλωσε ο κύριος συγγραφέας της μελέτης Michel Milinkovitch, καθηγητής της γενετικής και της εξέλιξης στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης στην Ελβετία.
Από την άλλη πλευρά, όταν το δέρμα διεγείρεται, η απόσταση μεταξύ γειτονικών νανοκρυστάλλων αυξάνεται, και κάθε ιριδοφόρο κύτταρο (που περιέχει αυτούς τους νανοκρυστάλλους) αντανακλά επιλεκτικά μεγαλύτερα μήκη κύματος, όπως το κίτρινο, το πορτοκαλί ή το κόκκινο. Αλλά οι χαμαιλέοντες δεν είναι πάντα μπλε. Το δέρμα τους περιέχει επίσης κίτρινες χρωστικές ουσίες, και το μπλε όταν αναμειγνύεται με το κίτρινο κάνει πράσινο, ένα κρυφό χρώμα που τους καμουφλάρει ανάμεσα στα δέντρα και τα φυτά.
